เกอิชา เหตุใดโรงคั่วกาแฟจึงยอมจ่ายในราคาแพง

ในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมานี้ เรียกได้ว่าในวงการกาแฟนับว่าเป็นเรื่องปกติมากขึ้นเรื่อย ๆ ที่เราจะเห็นผู้ซื้อกาแฟยอมจ่ายราคากาแฟในราคาที่สูงลิ่วในงานประมูลกาแฟ โดยเฉพาะอย่างยิ่งสำหรับกาแฟพันธุ์ยอดฮิต ซึ่งถือเป็นยอดกาแฟอย่าง เกอิชา (Geisha) และโดยเฉพาะ Panama Geisha ที่มักถูกมองว่าเป็นกาแฟชั้นยอดและเป็นที่ชื่นชอบของผู้ที่หลงรักกาแฟพิเศษ กาแฟเกอิชานับว่าเป็นกาแฟที่มีศักยภาพด้านคุณภาพเป็นพิเศษ เนื่องจากต้องปลูกในสภาพแวดล้อมที่ค่อนข้างจำกัด แล้วยังขึ้นชื่อในเรื่องของการให้รสชาติที่มีความละเอียดอ่อนและซับซ้อนด้วย

เมื่อไม่นานมานี้เอง วันที่ 29 และ 30 สิงหาคม 2023 ที่ผ่านมา มีการประมูลกาแฟในงาน Best of Panama หรือ BoP ประจำปี 2023 ที่ในงานจะมีการเน้นไปที่กาแฟเกอิชาเป็นหลัก งานประมูลนี้เป็นงานที่จัดขึ้นทางออนไลน์ ได้มีการจัดประมูลมากกว่า 6,081 ครั้ง สำหรับกาแฟร้อนที่แตกต่างกันมากกว่า 50 ล็อต กาแฟประมูลทำราคาไปได้สูงมาก โดยมีราคาเฉลี่ยอยู่ที่ 868.22 ดอลลาร์สหรัฐต่อกิโลกรัม

และในงานประมูลกาแฟดังกล่าวนี้เอง ก็ได้มีกาแฟที่ได้ราคาประมูลสูงสุด สูงมากถึง 10,005 ดอลลาร์สหรัฐต่อกิโลกรัม กาแฟดังกล่าวคือ Washed Geisha จาก Carmen Estate ที่ได้รับรางวัลมามากมาย คะแนนการคัพปิ้งของกาแฟตัวนี้อยู่ที่ 96.5 คะแนน จากราคาดังกล่าว นับว่าเป็นราคาที่สูงลิ่วเอามาก ๆ สูงจนเราตกใจกันเลยทีเดียว แต่ที่น่าตกใจยิ่งกว่าก็คือ ราคาประมูลที่เกิดขึ้นมานี้ กลับไม่ใช่ราคาประมูลกาแฟที่สูงที่สุดที่เคยมีมาในงานประมูล

แต่ไม่ว่าอย่างไรก็ตาม ด้วยผลลัพธ์ของการประมูลกาแฟ BoP ประจำปี 2023 นี้ ทำให้หลายคนน่าจะเกิดคำถามมากมาย เหตุใดบรรดาผู้ซื้อ ซึ่งในที่นี้ส่วนใหญ่จะเป็นบรรดาโรงคั่วกาแฟพิเศษ จึงยอมจ่ายเงินให้กับกาแฟในราคาที่สูงขนาดนั้น โดยเฉพาะอย่างยิ่งหากเป็นกาแฟพันธุ์ เกอิชา ด้วยแล้ว สิ่งนี้มีผลกระทบต่อภาคส่วนกาแฟพิเศษในวงกว้างอย่างไร วันนี้เราจะชวนคุณมาดูกัน

ราคากาแฟประมูลที่เคยถูกบันทึกไว้

เราอาจกล่าวได้ว่า การประมูลกาแฟพิเศษเหล่านี้มีความเฉพาะตัวสูง แต่ถึงอย่างนั้นงานดังกล่าวก็นับว่ามีบทบาทสำคัญอย่างมากในอุตสาหกรรมกาแฟ และแน่นอนว่างานประมูลสุดโด่งดัง ที่ดึงดูดความสนใจของคนทั่วโลกมากที่สุดงานหนึ่ง ก็คืองานประมูล BoP นี่เอง

งานประมูล Best of Panama หรือ BoP ถูกจัดตั้งขึ้นโดยสมาคมกาแฟพิเศษแห่งปานามา (Specialty Coffee Association of Panama) ซึ่งเป็นเวทีสำหรับผู้ผลิตกาแฟท้องถิ่น ที่จะสามารถนำเสนอกาแฟที่ดีที่สุดของตนเอง และอีกนัยยะหนึ่ง กาแฟดังกล่าวเหล่านี้นับว่าเป็นกาแฟที่มีความต้องการมากที่สุดในโลก

และด้วยกาแฟที่นำมาประมูลนี้เป็นกาแฟล็อตเล็ก ๆ ดังนั้นราคาจึงสูงลิ่ว และความต้องการของผู้บริโภคก็สูงตามไปด้วย ในการประมูลปี 2023 นี้ มีการประมูลกาแฟจำนวนทั้งหมด 1,250 กิโลกรัม มีมูลค่ารวมอยู่ที่ 1,085,275 เหรียญสหรัฐ ซึ่งนับว่าเป็นตัวเลขที่สูงมาก ตัวเลขดังกล่าวนี้สร้างสถิติใหม่ให้กับงานประมูลกาแฟ BoP หากเรานำมาเปรียบเทียบกับในปี 2022 หรือก็คือปีที่แล้ว ซึ่งมีการประมูลกาแฟอยู่ที่ประมาณ 2,268 กิโลกรัม (หรือประมาณ 5,000 ปอนด์) ทำเงินไปได้สูงถึง 1,058,581 ดอลลาร์สหรัฐ 

และแน่นอนว่ากาแฟที่ทำราคาไปได้สูงที่สุด คือ Washed Geisha จาก Carmen Estate ซึ่งมีอยู่ด้วยกันทั้งหมดเพียงแค่ 25 กิโลกรัม ถึงจะไม่ได้แพงที่สุดในโลก แต่ก็นับว่าทำลายสถิติงานประมูลกาแฟจาก BoP ด้วยรสชาติกาแฟที่มีความละเอียดอ่อน แฝงไปด้วยกลิ่นของมะลิ ส้ม ตะไคร้ และกลิ่นของอ้อย มีมูลค่ารวมอยู่ที่ 250,125 ดอลลาร์สหรัฐ

สถิติโลกก่อนหน้าของเกอิชา

ถึงแม้ว่านี่จะดูเป็นตัวเลขที่น่าตกใจ กับงานประมูลในปี 2023 นี้ แต่ก็นับว่าไม่ใช่ครั้งแรก ในช่วงหลายปีที่ผ่านมา เราได้เห็นราคาของกาแฟเกอิชาที่สูงขึ้นเรื่อย ๆ มาโดยตลอด และวิวัฒนาการของราคากาแฟ กับงานประมูลมากมายหลายครั้งดังนี้

• ในปี 2004 Hacienda La Esmerelda ได้ทำการขายเกอิชาในราคา 21 เหรียญสหรัฐต่อปอนด์ ซึ่งนับว่าเป็นราคาที่สูงมากที่สุดในขณะนั้น
• ในปี 2019 Panama’s Ninety Plus ขายเกอิชาแบบ microlot ในราคาอยู่ที่ 10,000 ดอลลาร์สหรัฐต่อกิโลกรัม (หรือ 4,535 ดอลลาร์สหรัฐต่อปอนด์)
• ในปี 2022 ในงานประมูลที่จัดขึ้นโดย Lamastus Family Estates กับกาแฟ Honey Geisha ของ Elida Estate ถูกขายในราคาที่สูงถึง 6,034 ดอลลาร์สหรัฐต่อปอนด์ (หรือมีมูลค่ามากกว่า 12,068 ดอลลาร์สหรัฐต่อกิโลกรัม) ซึ่งถือว่าเป็นกาแฟที่แพงที่สุดในโลก

ราคาที่สูงลิ่วเหล่านี้ ช่วยเพิ่มมูลค่าให้กับกาแฟพิเศษหรือไม่

เนื่องจากว่าไม่มีกฎเกณฑ์ หรือมีการกำหนดเรื่องของราคาอย่างตายตัว แต่ผู้ซื้อจำนวนมากเลย ก็ยังคงยินดีที่จะจ่ายให้กับกาแฟเกอิชา โดยเฉพาะ Panama Geisha ในราคาที่สูง ทั้งนี้ก็เนื่องจากรสชาติอันเป็นเอกลักษณ์ นอกจากนี้ยังได้มูลค่าเพิ่ม กับการนำกาแฟตัวนี้ไปแข่งขันในเวทีโลก ทั้ง World Barista Championship และ Brewers Cup Championship นอกจากนี้ ธรรมชาติของเกอิชาเองก็ยังให้ผลผลิตที่น้อย ด้วยปัจจัยทั้งหมดจึงทำให้กาแฟตัวนี้มีความพิเศษเหนือกาแฟอื่น ๆ อีกมากมาย

ถึงจะมีความต้องการอยู่จำนวนมาก แต่ก็เห็นได้ชัดว่า มีเพียงกลุ่มบริษัท หรือกลุ่มทุนเล็ก ๆ เท่านั้น ที่สามารถจะจ่ายให้กับกาแฟในราคาที่สูงเช่นนี้ในงานประมูลได้ ยกตัวอย่างเช่นงาน BoP ในรอบล่าสุดนี้ กับการประมูล Washed Geisha จาก Carmen Estate ผู้ซื้อหลายรายจากทั้งประเทศนิวซีแลนด์ ญี่ปุ่น จีน สหราชอาณาจักร ฝรั่งเศส และสหรัฐอาหรับเอมิเรตส์ ผู้ซื้อจากประเทศดังกล่าวเหล่านี้ มีศักยภาพและสามารถที่จะจ่ายในราคาที่สูงไหว ซึ่งส่วนมากก็มาจากโรงคั่วกาแฟที่ใช้เครื่องคั่วระดับสูงมาก ๆ เท่านั้น

หากดูช่วงราคาในการประมูลกาแฟของงาน Best of Panama ประจำปีนี้ล่าสุด เราจะพบว่ากาแฟมีราคาค่อนข้างสูง ในงานมีทั้งการประมูล Natural Geisha, Washed Geisha รวมถึงกาแฟพันธุ์อื่นอีกมากมาย ได้มีการเสนอราคาซื้อตั้งแต่ประมาณ 90 ดอลลาร์สหรัฐต่อกิโลกรัม จนถึง 3,048 ดอลลาร์สหรัฐต่อกิโลกรัม ซึ่งถือว่าเป็นอะไรที่หลากหลายมาก

ถึงแม้ว่าราคาเริ่มต้นที่ 90 เหรียญสหรัฐต่อกิโลกรัม จะเป็นตัวเลขที่สูงกว่าราคาเฉลี่ยในงานประมูล CoE หลายครั้ง แต่ตัวเลขดังกล่าว (ซึ่งเป็นราคาที่สูงเอามาก ๆ นี้) ก็ไม่ได้หมายความว่ากาแฟพิเศษทั่วโลกจะมีราคาเท่านั้น หรือไม่อาจที่จะเป็นตัวแทนของราคากาแฟพิเศษได้ หากเราลองมองในความเป็นจริง โรงคั่วกาแฟส่วนใหญ่ ไม่สามารถที่จะจ่ายในราคาที่สูงขนาดนี้ไหวอยู่แล้ว และถึงทำได้ราคานี้ก็อาจจะไม่คุ้มมาก ๆ

งานประมูลกาแฟกับการเปลี่ยนแปลง

เดิมทีแล้วงานประมูลกาแฟเหล่านี้ ถูกจัดตั้งมากขึ้นเพื่อเป็นเวทีสำหรับผู้ผลิตกาแฟ ในการนำเสนอกาแฟที่ดีที่สุดของตน และเปรียบเสมือนรางวัลสำหรับการทำงานหนักของบรรดาผู้ผลิต แต่ในทศวรรษที่ผ่านมางานประมูลกาแฟดังกล่าวก็ได้มีการเปลี่ยนแปลงไป แทนที่การให้ความสนใจจะไปอยู่ที่ผู้ผลิตกาแฟ กลับกันผู้คนกลับให้ความสนใจในเรื่องของการดึงดูดผู้ซื้อกาแฟ หรือก็คือสนใจผู้ซื้อมากกว่าผู้ผลิต

กาแฟที่ได้คะแนนสูง ๆ และได้ราคาประมูลสูง ๆ นั้น กลายเป็นเครื่องมือทางการตลาดที่มีประโยชน์อย่างมากสำหรับโรงคั่วกาแฟ ซึ่งแน่นอนว่าโรงคั่วเหล่านี้เป็นโรงคั่วระดับท็อป ตัวอย่างล่าสุดคือ Proud Mary Coffee ซึ่งเป็นโรงคั่วกาแฟสัญชาติออสเตรเลียและอเมริกา มีการขาย Natural Panama Geisha ในราคาสูงถึง 150 ดอลลาร์สหรัฐต่อแก้วเมื่อต้นปีที่ผ่านมา และเพื่อที่จะเพิ่มความพิเศษให้สูงขึ้นไปอีก กาแฟดังกล่าวจึงมีวางขายเพียง 22 แก้วเท่านั้น

แต่หากเป็นราคาแบบนี้ ก็จะมีผู้บริโภคจำนวนน้อยมากเท่านั้นที่จะยินดีจ่ายให้ เพื่อสำหรับการซื้อกาแฟเพียงแก้วเดียว เนื่องจากกาแฟดังกล่าวไม่สามารถที่จะเป็นกาแฟที่ทุกคนดื่มได้ในทุกวัน หรือแม้แต่บางคนดื่มได้ในทุกวันด้วยซ้ำ สิ่งนี้กลับกลายเป็นจุดขายที่น่าสนใจและน่าตื่นเต้นสำหรับผู้ผลิต และโรงคั่วกาแฟทำให้มีชื่อเสียงมากยิ่งขึ้น ซึ่งก็เป็นอะไรที่น่าคิดเหมือนกัน

สำหรับเราที่ดื่มกาแฟกันอยู่แล้ว เรารู้ถึงความพิเศษของเกอิชากันอยู่แล้ว แต่ถึงอย่างนั้นก็ยังต้องมานั่งตั้งคำถามอยู่ดี ว่าเราจะยอมจ่ายเงินมากกว่า 10,000 ดอลลาร์สหรัฐต่อกิโลกรัม เพื่อที่จะได้กาแฟมาหรือไม่ กาแฟเหล่านี้จะคุ้มค่ากับจำนวนเงินขนาดนั้นหรือไม่ เรื่องนี้เป็นเรื่องของความคิดเห็นส่วนตัว แต่ละคนก็มีความคิดเห็นที่แตกต่างกันออกไป ซึ่งแน่นอนว่ารุนแรงมากไม่ทางใดก็ทางหนึ่งอยู่แล้ว

จากบทความนี้เราจะเห็นได้อย่างชัดเจนว่า บรรดากาแฟลดพิเศษที่มีคุณภาพสูงเป็นพิเศษเหล่านี้ ไม่ว่าอย่างไรก็มีส่วนสำคัญในวงการกาแฟพิเศษ และสามารถเป็นเครื่องมือการตลาดชั้นดีได้สำหรับโรงคั่วกาแฟ งานประมูลต่าง ๆ อย่างงาน BoP หรือ CoE ก็ยังคงเป็นงานที่ส่งผลกระทบอย่างยิ่งใหญ่ ต่อการแข่งขันในตลาดกาแฟระดับพรีเมี่ยมทั่วโลก และมันส่งผลต่ออนาคตของอุตสาหกรรมกาแฟอย่างเห็นได้ชัด