หากเรานึกถึงพันธุ์กาแฟ ที่มีคุณสมบัติโดดเด่นในการต่อต้านโรคสนิมในใบกาแฟ หลายคนน่าจะมีชื่อกาแฟพันธุ์ Castillo หลุดเข้ามาบ้าง แต่ กาแฟโคลอมเบีย พันธุ์นี้ ก็ยังคงเป็นที่ถกเถียงของเหล่าผู้ที่ดื่มกาแฟ ในเรื่องของรสชาติ และคุณภาพของกาแฟ ถึงจะเป็นพืชที่ค่อนข้างมีความแข็งแรง แต่ก็เป็นกาแฟพันธุ์ผสมระหว่างอาราบิก้า- โรบัสต้า
วันนี้เราจะมาคุยกัน ในเรื่องของกาแฟ Castillo ไม่ใช่แค่เพียงในแง่ของผู้บริโภค และในแง่ของคุณภาพกาแฟเพียงเท่านั้น แต่ยังรวมไปถึงแง่ของผู้ผลิตกาแฟด้วย เราสามารถที่จะหากาแฟ Castillo คุณภาพสูงที่เป็นแบบซิงเกิลออริจินดื่มได้หรือไม่ และคุณสมบัติในการต้านทานโรคสนิมในใบ รวมถึงมีความแข็งแรงทนทาน จะทำให้กาแฟ Castillo กลายเป็นหนึ่งในคำตอบของพันธุ์กาแฟในอนาคตได้หรือไม่
คุณสมบัติในการทนสนิมในใบ
โรคสนิมในใบกาแฟนั้น เป็นหนึ่งในภัยคุกคามที่ยิ่งใหญ่ที่สุดของพืชผลกาแฟ ซึ่งเกษตรกรทั่วโลกประสบปัญหานี้ โรคนี้จะส่งผลต่อใบของต้นกาแฟ ซึ่งจะมีลักษณะเป็นจุดสีเหลืองส้ม เนื่องจากใบกาแฟทำหน้าที่ในการสังเคราะห์แสง ดังนั้นเมื่อเกิดสนิมในใบกาแฟขึ้น จะทำให้ปริมาณในการสังเคราะห์แสงลดลง หรือหากเป็นในกรณีที่เลวร้ายมากที่สุด ใบไม้จะร่วงหล่นจนหมดต้น ซึ่งทำให้ไม่สามารถผลิตผลเชอรี่กาแฟได้ สุดท้ายต้นกาแฟนั้นก็จะตายลงไป
ได้มีการระบาดของโรคสนิมในใบกาแฟ ที่เกิดขึ้นในแถบอเมริกากลางในช่วงปี 2012 ที่ผ่านมา และจนกระทั่งในปัจจุบัน บางพื้นที่ในภูมิภาค ยังคงพยายามฟื้นตัวจากผลกระทบนี้อยู่ และไม่นานมานี้ กาแฟพันธุ์ Lempira ซึ่งเป็นกาแฟที่เคยขึ้นชื่อว่าสามารถทนต่อสนิมในใบกาแฟได้ ซึ่งปลูกกันในแถบประเทศฮอนดูรัส จากที่เคยทนได้ ในปัจจุบันก็ติดเชื้อสนิมในใบด้วยเช่นกัน
จากเหตุการณ์เหล่านี้เราจะเห็นได้ว่า โรคสนิมในใบกาแฟนับว่าค่อนข้างมีความร้ายแรงต่อกาแฟเป็นอย่างมาก ดังนั้นผู้ที่มีส่วนเกี่ยวข้อง จึงต้องทำการค้นหากาแฟพันธุ์ใหม่ ซึ่งมีคุณสมบัติในการต้านทานโรคสนิมในใบนี้ ซึ่งเป็นปัญหาที่มีมานานกว่าศตวรรษ (พวกจะเห็นพ้องต้องกัน ว่าโรคสนิมในใบเป็นโรคในกาแฟ ที่เป็นภัยร้ายแรงหนึ่งของโลก ก็ในปี 1990 เข้าไปแล้ว) ศูนย์วิจัยเกี่ยวกับกาแฟทั่วโลก ได้ทำการผลิตกาแฟที่มีความทนทานต่อการเกิดโรคสนิมในใบมาเป็นเวลากว่าหลายทศวรรษ
การเกิดขึ้นของ Castillo
ศูนย์วิจัยของ Café de Colombia ที่มีชื่อว่า Cenicafé ได้ทำการศึกษา และทำทุกทางเท่าที่ทำได้เพื่อทำการปรับปรุงพันธุ์กาแฟ จนในปี 1968 จึงได้เริ่มโครงการปรับปรุงพันธุกรรม เพื่อสร้างกาแฟที่มีความสามารถในการต้านทานสนิมในใบ
ในตอนแรก พวกเขาได้ทำการศึกษากาแฟ Caturra และ Timor Hybrod และซึ่งเป็นกาแฟสองพันธุ์ ที่สามารถต้านทานการเกิดสนิมในใบได้เป็นอย่างดี ได้ทำการผสมข้ามพันธุ์กัน และให้กำเนิด Catimors ขึ้น คุณสมบัติโดดเด่นของ Caturra คือมีขนาดเล็ก นั่นทำให้เกษตรกรสามารถปลูกได้ในพื้นที่ที่มีอยู่อย่างจำกัด และกาแฟ Timor Hybrid ที่เป็นกาแฟพันธุ์ผสมระหว่างอาราบิก้า-โรบัสต้า จากติมอร์ตะวันออก ซึ่งมีคุณสมบัติในการทนทานต่อการเกิดสนิม จึงได้นำกาแฟทั้งสองมาผสมกัน
การทดลองในครั้งแรกนี้ ทำให้โคลอมเบียได้ถือกำเนิดกาแฟพันธุ์ใหม่ Catimors ได้ถูกปล่อยออกมา สู่สายตาชาวโลกในปี 1982 เป็นช่วงเวลาประมาณหนึ่งปีก่อนที่จะเกิดวิกฤตสนิมในใบเข้ามาภายในประเทศครั้งแรก
แต่ Cenicafé ไม่หยุดเพียงเท่านั้น พวกเขาต้องการที่จะปรับปรุงพันธุ์กาแฟให้ดียิ่งขึ้นไปอีก เป้าหมายคือต้องการที่จะเพิ่มผลผลิตให้ได้มากขึ้น เพิ่มความต้านทานต่อโรคและแมลงศัตรูพืชมากยิ่งขึ้น ต้องการเมล็ดกาแฟที่มีขนาดใหญ่มากยิ่งขึ้น และมีคุณภาพมากขึ้น ซึ่งก็ยังนำเอากาแฟ Caturra มาเป็นต้นแบบ ยิ่งไปกว่านั้น ยังอยากได้ต้นกาแฟที่มีอายุยืนมากยิ่งขึ้น เรียกได้ว่ามีความแข็งแกร่งและสมบูรณ์ครบทุกด้าน
และในที่สุด Cenicafé ก็ประสบความสำเร็จในการปรับปรุงพันธุ์กาแฟ กาแฟพันธุ์ใหม่นี้มีชื่อว่า Castillo หลังจากที่ได้ทำการทดลองในกาแฟมากกว่า 5 รุ่น ใช้เวลาประมาณ 23 ปีในการวิจัยและพัฒนา และได้ถูกปล่อยออกมา ก็เมื่อในปี 2005 นี่เอง
นับว่าเป็นเรื่องปกติ ที่พันธุ์กาแฟซึ่งแต่เดิมอาจเคยทนทานต่อการเกิดโรคสนิมในใบ ในที่สุดก็จะสูญเสียความต้านทานนั้นไปเมื่อเวลาผ่านไป ดังนั้นเราจึงจะกล่าวได้ว่า ไม่มีกาแฟพันธุ์ไหนเลย ที่สามารถจะต้านทานโรคสนิมในใบได้จริง หากบางพื้นที่หรือบางภูมิภาคโชคดี อาจไม่มีโรคนี้ระบาดหนักเหมือนกับบางภูมิภาคในโลก แต่ทว่าในวันนี้ หลังจากเวลาผ่านไปเกือบยี่สิบปี Castillo ยังสามารถที่จะต้านทานโรคสนิมในใบ และโรคในกาแฟอื่นได้ ก็ได้แต่หวังว่ากาแฟพันธุ์นี้ จะยังคงมีความต้านทานต่อโรคเหล่านี้อยู่อีก เพื่อให้มีเวลาในการพัฒนาพันธุ์กาแฟใหม่ ๆ ได้มากยิ่งขึ้น
ทำความรู้จัก กาแฟพันธุ์ Castillo
กาแฟพันธุ์ Castillo นั้น ขึ้นชื่อในเรื่องของความนุ่มนวล มีกลิ่นที่หอม และมีความเป็นกรดซิตริก Café de Colombia เคยทำการทดสอบ และทำการประเมินศักยภาพของกาแฟ ค้นพบว่ากาแฟ Castillo มีคุณสมบัติที่มีความคล้ายคลึงกับกาแฟ Typica, Caturra และ Bourbon
Cenicafé เรียกได้ว่าประสบความสำเร็จเป็นอย่างมาก ในการทำให้กาแฟ Castillo มีพื้นฐานที่ค่อนข้างเตี้ย ที่ได้มาจาก Caturra พร้อมกับมีผลผลิตที่ค่อนข้างสูง ทำให้กลายเป็นกาแฟที่เป็นตัวเลือกที่ดีสำหรับเกษตรกรและผู้ผลิต แต่เรื่องที่น่าสนใจก็คือ Castillo ไม่ได้เหมือนกันทั้งหมด ทางศูนย์วิจัยได้ทำการสร้าง Castillo ออกมาแตกต่างกันมากมายถึง 6 รูปแบบ ซึ่งแต่ละรูปแบบก็ถูกออกแบบมา เพื่อให้สอดคล้องกับสภาพอากาศของแต่ละภูมิภาค 6 ภูมิภาคที่นำกาแฟไปปลูก
ด้วยความที่แม้แต่ใน Castillo เหมือนกัน ก็ยังคงมีความแตกต่างกันบางประการอยู่ สิ่งนี้เป็นสิ่งที่ดีที่ทำให้กาแฟสามารถทนทานต่อการเกิดโรคสนิมได้ เรื่องของความแตกต่างในพันธุกรรมเพียงเล็กน้อยเป็นสิ่งที่มีความสำคัญ เพราะสามารถที่จะทำให้กาแฟ เตรียมพร้อมสำหรับวิวัฒนาการของโรคได้ หมายความว่า ยิ่งต้นกาแฟมีความเหมือนกันในพันธุกรรมมากเท่าไหร่ ความเสี่ยงในการแพร่กระจายของโรค ก็จะยิ่งมากขึ้นเท่านั้น โดยกาแฟ Castillo ที่มีความแตกต่างกันมีดังนี้
- Castillo El Rosario พบได้ในพื้นที่ Antioquia
- Castillo Naranjal พบได้ในพื้นที่ Caldas
- Castillo Paraguaicito พบได้ในพื้นที่ Quindío
- Castillo La Trinidad พบได้ในพื้นที่ Tolima
- Castillo Pueblo Bello พบได้ในพื้นที่ Cesar
- Castillo Santa Bárbara พบได้ในพื้นที่ Cundinamarca
Castillo ดีกว่า Caturra หรือไม่
ผู้ที่ดื่มกาแฟ โดยเฉพาะกาแฟสเปเชียลตี้ บางคนมองกาแฟ Castillo ว่าเป็นกาแฟที่มีรสชาติไม่ค่อยดีนัก เป็นกาแฟที่มีคุณภาพต่ำกว่ากาแฟพันธุ์อื่น แต่รู้หรือไม่ กาแฟ Castillo เรียกได้ว่ามีส่วนทำให้เกิดความยั่งยืนในอุตสาหกรรมกาแฟของประเทศโคลอมเบียเลยทีเดียว เนื่องจากเป็นกาแฟที่ใช้สารฆ่าเชื้อราน้อย ใช้ยาฆ่าแมลงน้อย ทำให้ไปทำลายสิ่งแวดล้อมได้น้อยลง และลดต้นทุนการผลิตให้กับเกษตรกรได้มากขึ้นด้วย ไม่เพียงเท่านั้น ยังมีหลักฐานเชิงประจักษ์ที่บ่งบอกว่า Castillo เป็นกาแฟที่มีศักยภาพมากพอ ที่จะผลักดันให้เป็นกาแฟสเปเชียลตี้คุณภาพสูง
ในปี 2014 ได้เกิดความร่วมมือกันของหลายหน่วยงาน ได้แก่ International Center for Tropical Agriculture (CIAT) ของประเทศโคลอมเบีย, World Coffee Research (WCR), Sensory Analysis Center ของ Kansas State University (KSU) ได้ทำการจัดตั้ง Columbia Sensory Trail โดยในช่วงปี 2014-2015 ได้ทำการวิเคราะห์ และทำการเปรียบเทียบกาแฟ Castillo กับ Caturra โดยได้ทำการวิเคราะห์กาแฟที่ปลูกในฟาร์มเดียวกัน และใช้กรรมวิธีในการโพรเซสด้วยวิธีเดียวกัน
ผลลัพธ์ที่ได้ ถึงแม้ว่ากาแฟทั้งสองจะมีรสชาติที่มีความแตกต่างกันอยู่มาก แต่ก็นับว่ากาแฟทั้งสอง มีคะแนนการคัพปิ้งที่ค่อนข้างใกล้เคียงกัน ยกตัวอย่างเช่น Castillo บางตัว มีคะแนนการคัพปิ้งมากถึง 90+ คะแนนเลยทีเดียว
แต่นั่นก็ไม่ได้หมายความว่า หากจะนำกาแฟ Castillo ไปปลูก จะได้คุณภาพที่ยอดเยี่ยมเสมอไป ทั้งนี้ก็ขึ้นอยู่กับหลากหลายปัจจัย ในเรื่องของสภาพแวดล้อมของไร่ สภาพความอุดมสมบูรณ์ของดิน ระบบการจัดการร่มเงา การเก็บเกี่ยวและการโพรเซส สิ่งเหล่านี้สัมพันธ์กับรสชาติและคุณภาพของกาแฟเป็นอย่างมาก
การปรับปรุงพันธุ์ เพื่อต่อสู้กับโรคในกาแฟ
อันที่จริงแล้ว ในประเทศโคลอมเบียเอง มีพันธุ์กาแฟที่สามารถต้านทานต่อการเกิดโรคสนิมในใบอยู่แล้ว รวมถึงโรคในกาแฟอื่นอีกด้วย ก่อนที่จะเกิดการระบาดใหญ่ของโรคสนิมในใบกาแฟในช่วงยุค 80 เสียอีก แต่ก็ยังมีการพัฒนาพันธุ์กาแฟใหม่ สิ่งนี้นับว่าดีมาก
แต่เดิมนั้น โรคในกาแฟส่วนใหญ่ จะพบในแถบแอฟริกา และก่อนหน้านั้นยังไม่ปรากฏในโคลอมเบีย แต่ด้วยเหตุปัจจัยมากมาย ทำให้ในที่สุดมันก็เกิดขึ้น ซึ่งมีความท้าทายที่ผู้ปลูกกาแฟจะต้องเผชิญอยู่ด้วยกันหลายปัจจัย อุณหภูมิของโลกที่เพิ่มสูงขึ้นอย่างต่อเนื่อง หรืออื่น ๆ อีกมากมาย ทำให้พืชพลอาราบิก้าหยุดเจริญเติบโต ผลผลิตลดลง และทำให้มีความไวต่อแมลงศัตรูพืช และโรคในกาแฟมากยิ่งขึ้น
นอกจากนี้ ยังมีความเสียหายอีกมากมาย ที่อาจเกิดจากปัจจัยเกี่ยวกับสิ่งมีชีวิต อย่างพวกแมลง และปัจจัยจากสิ่งที่ไม่มีชีวิต อย่างพวกแสงแดด อุณหภูมิ แก๊สในชั้นบรรยากาศ น้ำ หรือดิน รวมถึงความแห้งแล้ง ความเป็นกรดในดิน และปัจจัยอื่นที่มีมากมาย เหล่านี้ส่งผลกระทบต่อคุณสมบัติในความทนทานของกาแฟมาก
ดังนั้นด้วยเหตุนี้เอง ในหลายภาคส่วนจึงได้มีการพัฒนาพันธุ์กาแฟอยู่ตลอดเวลา เพื่อที่จะจัดการและแก้ไขปัญหาเหล่านี้ก่อนที่มันจะเกิด และก่อนที่มันจะหนักมากขึ้นเรื่อย ๆ Cenicafé รวมถึงองค์กรอื่น ที่มีส่วนในอุตสาหกรรมกาแฟ จึงได้ทำการคิดค้นและปรับปรุงพันธุ์กาแฟใหม่เรื่อยมา นำพันธุกรรมของพันธุ์กาแฟที่แต่เดิมมีความต้านทาน มาทำการดัดแปลงและพัฒนากาแฟพันธุ์ใหม่ และจะเป็นอย่างนี้เรื่อยไปในอนาคต
และจนกว่าจะมีการสร้างพันธุ์กาแฟใหม่ขึ้นมา อย่างน้อยตอนนี้ Castillo ก็เป็นกาแฟที่มีคุณสมบัติโดดเด่น สามารถที่จะต้านทานโรคได้ อีกทั้งยังมีผลผลิตที่ดี และเป็นอีกหนึ่งกาแฟที่มีศักยภาพค่อนข้างสูง ในฐานะของคนดื่มกาแฟ หากเป็น กาแฟโคลอมเบีย เราน่าจะคุ้นเคยกับ Castillo กันอยู่บ่อย ๆ ไม่ว่าจะดื่มกี่ครั้ง Castillo ก็มีความโดดเด่นและเป็นเอกลักษณ์ของตนเองเป็นอย่างมาก