กาแฟ นับเป็นเครื่องดื่มที่ไม่ว่าจะในมุมไหนของโลก ก็นิยมที่จะดื่มด้วยกันทั้งนั้น หลายคนดื่มกาแฟ เพียงเพื่อที่อยากจะดื่มกาแฟ หลายคนดื่มกาแฟ เพื่อเตรียมตัวสำหรับเช้าวันใหม่อันสดใส เป็นการเริ่มต้นวันใหม่ที่ดีด้วยกาแฟแก้วโปรด หรือหลายคน ดื่มกาแฟเนื่องจากมันเปรียบเสมือนชีวิตของพวกเขา สิ่งนี้เปรียบเสมือนไลฟ์สไตล์ และเป็นเรื่องราวให้เรียนรู้ กาแฟอยู่ด้วยกันในหลากหลายบทบาท ไม่ว่าจะเป็นในแต่ละคน หรือแต่ละสถานที่ทั่วโลก กาแฟมาจากไหน
กาแฟมาจากไหน แน่นอนว่าในประเทศไทยเราเอง กาแฟก็ยังคงนับว่าเป็นเครื่องดื่มยอดนิยม โดยเฉพาะในช่วงสิบปีที่ผ่านมานี้ การบริโภคกาแฟของบ้านเราเอง เรียกได้ว่าพุ่งสูงขึ้นอย่างก้าวกระโดด ทั้งนี้ก็เนื่องจากเทรนด์ การบริโภคกาแฟคลื่นลูกที่สาม ซึ่งเข้ามาเปลี่ยนอะไรหลายอย่าง เรามีการบริโภคกาแฟด้วยความละเอียดอ่อนมากยิ่งขึ้น กาแฟสเปเชียลตี้ถูกนำเข้ามาในบ้านเรา เรามีการผลิตกาแฟเหล่านี้ออกมาด้วย และยังคงคาดการณ์อีกว่า ในอนาคตเราจะดื่มกาแฟ ในอัตราที่มากขึ้น อีกทั้งเรายังอาจจะกลายมาเป็นผู้เล่นคนหนึ่ง ในอุตสาหกรรมกาแฟขนาดใหญ่ของโลกเราก็ได้
แต่รู้หรือไม่ ว่ากาแฟ เข้ามาในบ้านเราครั้งแรกเมื่อไหร่ เข้ามาในช่วงไหน และใครเป็นคนนำเครื่องดื่มชนิดนี้เข้ามา วันนี้เราจะมาคุยเกี่ยวกับเรื่องนี้กัน
กาแฟ เข้ามาในไทยเมื่อไหร่
หากเราต้องการที่จะเล่าถึงประวัติความเป็นมาของกาแฟในประเทศไทย เราจำเป็นที่จะต้องย้อนกลับไปในช่วงปลายศตวรรษที่ 19 ในช่วงเวลานั้น ได้มีทั้งบรรดาพ่อค้าจากต่างชาติ และมิชชันนารีที่ทำหน้าที่เผยแผ่ศาสนามาจากต่างประเทศ ได้เข้ามาสู่ประเทศไทยของเรา ช่วงเวลานี้เองที่คนเหล่านี้ได้นำกาแฟเข้ามาด้วย
โดยในช่วงแรกที่กาแฟเข้ามาสู่บ้านเรา อุตสาหกรรมกาแฟ มีการเติบโตแบบค่อยเป็นค่อยไป หรือก็คือการเติบโตอย่างช้าช้า ไม่ได้มีการช่วยเหลือ หรือได้รับการผลักดันจากทางภาครัฐเท่าไหร่นัก แต่ก็ได้เริ่มมีแรงกระเพื่อมมากยิ่งขึ้น มีแรงผลักดันจากทางรัฐบาลมากยิ่งขึ้นในช่วงประมาณต้นศตวรรษที่ 20 โดยได้มีการส่งเสริมในเรื่องของการปลูกกาแฟ และได้ผลักดันให้กาแฟกลายมาเป็นพืชเศรษฐกิจ
ความท้าทายในช่วงสงครามโลกครั้งที่ 2
ต่อมาก็เข้าสู่ในช่วงของสงครามโลกครั้งที่ 2 ช่วงนี้เป็นช่วงที่เศรษฐกิจถดถอย ไม่ว่าจะทำธุรกิจอะไรก็ตาม หรือไม่ว่าจะภาคส่วนธุรกิจใดก็ตาม ต่างได้รับผลกระทบจากสงครามโลกนี้ด้วยกันทั้งสิ้น ในอุตสาหกรรมกาแฟก็เช่นเดียวกัน จำเป็นที่จะต้องเผชิญกับความท้าทายสำคัญ เนื่องจากช่วงเวลานั้นเอง ญี่ปุ่นได้เข้ามามีส่วนสำคัญในอุตสาหกรรมต่างๆ ภายในประเทศไทยของเรา ในอุตสาหกรรมกาแฟนี้ก็เช่นเดียวกัน
เวลาผ่านไปจนกระทั่งหลังสงครามโลกในครั้งนี้ ทั้งรัฐบาลและภาคเอกชนเอง พยายามที่จะฟื้นฟูเศรษฐกิจ และอุตสาหกรรมภายในประเทศให้ได้มากที่สุด อุตสาหกรรมกาแฟนี้ก็ได้รับการฟื้นฟูเช่นเดียวกัน และจากการฟื้นฟูในครั้งนี้ ไม่นานในช่วงปี 1970 ประเทศไทยของเรานี่เอง ก็ได้กลายมาเป็นประเทศผู้ผลิตกาแฟ รายใหญ่ที่สุดในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ในช่วงเวลานั้น
กาแฟยุคใหม่
ในช่วงทศวรรษที่ 1980-1990 อุตสาหกรรมกาแฟของไทย ก็จะต้องเผชิญกับความท้าทายใหม่ ที่แต่เดิมเราเป็นผู้ผลิตกาแฟรายใหญ่ ตอนนี้มันไม่ได้เป็นแบบนั้นอีกต่อไปแล้ว มีประเทศเพื่อนบ้านอีกหลากหลายประเทศ กระโดดเข้ามาเล่นในอุตสาหกรรมกาแฟนี้ ทำให้ตลาดกาแฟมีอัตราการแข่งขันที่สูงขึ้น ผู้คนในประเทศเองก็จำเป็น และต้องการการดื่มกาแฟที่มากยิ่งขึ้น ในช่วงยุคนั้น กาแฟยังไม่ได้เป็นกาแฟอาราบิก้าคุณภาพสูงเหมือนกับทุกวันนี้ แต่ยังคงที่จะนิยมปลูกกาแฟโรบัสต้า ที่ไม่ได้มีคุณภาพเท่าไหร่นัก ถึงแบบนั้นความต้องการก็ยังคงพุ่งสูงขึ้น และสูงขึ้นเรื่อยๆ อยู่ดี
แม้จะมีความท้าทายเหล่านี้เกิดขึ้น ทางภาครัฐและทางภาคเอกชนเอง ก็ยังคงที่จะผลักดัน และสนับสนุนการเติบโตของอุตสาหกรรมกาแฟ เป็นแบบนี้เรื่อยมา จนกระทั่งในปัจจุบัน ในช่วงศตวรรษที่ 21 ประเทศไทยของเรา ก็ได้กลายเป็นหนึ่งผู้เข้าแข่งขันสำคัญ ในอุตสาหกรรมกาแฟระดับภูมิภาค จนเกือบถึงระดับโลก มีการแข่งขันทั้งกาแฟอาราบิก้า ที่ค่อนข้างจะมีคุณภาพสูง กาแฟโรบัสต้า ที่นับว่าเป็นกาแฟเกรดมาตรฐาน และยังมีการผลักดันโรบัสต้า ให้มีความละเอียดอ่อนและดีงามมากยิ่งขึ้นได้อีกด้วย ซึ่งถือเป็นสิ่งที่ดีและน่าชื่นชมมากๆ เลยทีเดียว
กาแฟไทยในปัจจุบัน
ทุกวันนี้ อุตสาหกรรมกาแฟไทยของเรา เรียกได้ว่ามีอัตราการเติบโต และมีการพัฒนาขึ้นมาอย่างต่อเนื่อง เรามีโอกาสที่จะได้เห็นร้านกาแฟ ซึ่งทุกวันนี้อยู่แทบจะทุกหัวมุมถนน โดยร้านกาแฟเหล่านี้มีเอกลักษณ์เป็นของตัวเอง สร้างซิกเนเจอร์เป็นของตัวเอง และพยายามที่จะนำเสนอกาแฟที่มีคุณภาพสูง ให้ความรู้ในด้านของกาแฟ และมอบความสุขให้กับผู้ที่ดื่มกาแฟมากมาย
ทั้งบรรดาผู้ผลิตกาแฟชาวไทย เกษตรกรชาวไทย บาริสต้าคนไทย รวมถึงบรรดาโรงคั่วกาแฟต่างๆ ที่มีอยู่มากมายในประเทศไทยนี่เอง ก็เรียกได้ว่ามีโอกาสได้เข้าร่วมการแข่งขัน และเข้าร่วมกิจกรรมเกี่ยวกับกาแฟระดับนานาชาติมากมาย สิ่งนี้เป็นตัวชี้วัดที่ทำให้เราเห็นได้อย่างชัดเจนว่า อุตสาหกรรมกาแฟไทยของเรา มีอัตราการเติบโตที่น่าสนใจ และยังคงสามารถที่จะพัฒนาต่อได้อีกมากเลยทีเดียว
สิ่งเหล่านี้สะท้อนให้เห็นถึงตำแหน่งของประเทศไทย ในฐานะประเทศที่มีบทบาทสำคัญ ต่ออุตสาหกรรมกาแฟระดับโลก และประเทศไทยเราเองก็ยังคงมุ่งมั่นอย่างต่อเนื่อง เพื่อที่จะสามารถทำให้ผลิตกาแฟคุณภาพสูงออกมาได้ และมีการส่งเสริมการเติบโตทางวัฒนธรรมกาแฟในประเทศ ให้ออกสู่สายตาของชาวโลกอีกด้วย