ยินดีต้อนรับเข้าสู่ประเทศเอกวาดอร์ ประเทศเล็กๆ ประเทศนี้ อาจจะไม่ใช่ประเทศที่อยู่ในรายชื่อประเทศผู้ผลิตกาแฟที่มีชื่อเสียงมากที่สุดในโลก แต่ก็เป็นประเทศที่มีความน่าสนใจในภาคส่วนกาแฟอยู่ไม่น้อย กับแหล่งปลูกกาแฟสุดพิเศษอย่างบนเทือกเขาแอนดีส และในเขตป่าอะเมซอนอันอุดมสมบูรณ์ บนพื้นที่เหล่านี้คุณจะพบเห็นกาแฟ กับฟาร์มกาแฟเล็กๆ ที่มีอยู่มากมายภายในประเทศ
แล้วกาแฟเอกวาดอร์มีรสชาติอย่างไร ภูมิภาคต่างๆ ของประเทศนั้นมีอะไรบ้าง เราจะสามารถพบพันธุ์กาแฟ วิธีการโปรเซสกาแฟ และความหลากหลายในกาแฟอะไรได้บ้างในประเทศแห่งนี้ วันนี้เราจะพาคุณมาทำความรู้จัก กาแฟเอกวาดอร์ และภาคส่วนกาแฟสเปเชียลตี้ของประเทศเอกวาดอร์ หรือ กาแฟพิเศษ ให้มากยิ่งขึ้น
ความหวานละมุนของกาแฟเอกวาดอร์
เอกลักษณ์อันโดดเด่นของกาแฟจากประเทศเอกวาดอร์ โดยเฉพาะ กาแฟพิเศษ นั้นคืออะไร หากใครเคยได้สัมผัสกาแฟจากประเทศแห่งนี้ ก็น่าจะรู้ได้ในทันที ว่าสิ่งที่โดดเด่นของกาแฟเอกวาดอร์นั้นคือความหวาน นอกจากนี้กาแฟยังมีความชุ่มฉ่ำ มีความซับซ้อนในรสชาติ เราจะได้สัมผัสรสชาติและกลิ่นของแยม ความหวานละมุน ความเป็นกรดที่ไม่ได้มากหรือน้อยจนเกินไป และอาจจะได้รสชาติของผลไม้สีเหลืองด้วย เรียกว่ารสชาติของกาแฟจากที่นี่ ไปได้สุดทางในเทพจะทุกด้านเลยทีเดียว
บางคนยังกล่าวอีกว่า เมื่อได้ดื่มกาแฟจากเอกวาดอร์ รสชาติที่ได้จะเป็นรสชาติของสโตนฟรุต ไม่ว่าจะเป็นพีช แอพพลิคอท หรือลูกพลัมก็ดี ตัวกาแฟเองจะมีความเป็นกรดที่อยู่ในระดับต่ำ บ้างก็อาจมีความเป็นกรดที่สูงขึ้นมาเล็กน้อย กาแฟจากเอกวาดอร์มักจะถูกปลูกในระดับความสูงที่ค่อนข้างจะสูงมาก ล็อตกาแฟที่ดีที่สุดบางล็อต อาจมีลักษณะของฟลอรอล หรือดอกไม้เข้ามาผสมด้วยเหมือนกัน อีกทั้งในเรื่องของบาลานซ์ และความคลีนของตัวกาแฟ ก็นับว่าทำออกมาได้ยอดเยี่ยม
นอกจากนี้กาแฟเอกวาดอร์ บางล็อตยังมีรสชาติอันเป็นเอกลักษณ์ อย่างเช่นกันมีความครีมมี่ ความนุ่มนวล มีกลิ่นของดอกไม้ และผลไม้สด แต่ไม่ได้มีมากจนเกินไป ไม่ได้มีรสชาติที่เปรี้ยวจัด จากตัวอย่างที่กล่าวมาทั้งหมดนี้ เราอาจจะได้รสชาติมากมายจากกาแฟของเอกวาดอร์ แต่มีสิ่งหนึ่งที่กาเเฟไม่ว่าจะล็อตไหนก็ตามจากเอกวาดอร์ให้ได้ คือเรื่องของรสหวานอันเป็นเอกลักษณ์
ประเทศเล็กๆ ที่มีศักยภาพมาก
เมื่อภาพรวมของกาแฟเอกวาดอร์ออกมาดี และรสชาติค่อนข้างอร่อยมาก แต่สิ่งที่น่าแปลกใจคือ กาแฟจากประเทศแห่งนี้ไม่ได้รับความนิยมมากมายเท่าไหร่นัก มันไม่ได้โด่งดังหรือเป็นที่รู้จักเท่ากับกาแฟโคลอมเบีย หรือกาแฟบราซิล ไม่ใช่เพราะว่ากาแฟขาดศักยภาพ หรือขาดคุณภาพแต่อย่างใด เพียงเพราะผลผลิตของประเทศนั้นมีน้อย และก็โชคไม่ดีเข้าไปอีก ที่ผลผลิตมันจะลดลงเรื่อยๆ
ตามรายงานของ USDA Foreign Agricultural Service (FAS) ในปี 2017/18 ประเทศเอกวาดอร์เก็บเกี่ยวผลผลิตกาแฟได้เพียงแค่ 87,000 เฮกตาร์ ถึงแม้ว่าจะปลูกกาแฟได้มากถึง 200,000 เฮกตาร์
ยิ่งไปกว่านั้น ในปีถัดไป ผลผลิตกาแฟในประเทศก็ลดลงถึง 24 เปอร์เซ็นต์ด้วยกัน ผลผลิตที่ลดลงนี้ อันเป็นผลมาจากการขาดแคลนในด้านการลงทุน และในการฟื้นฟูพื้นที่เพาะปลูกกาแฟ ถึงแม้ว่าจะมีทางภาครัฐพยายามผลักดันในส่วนนี้ก็ตาม
และเหตุใด จึงมีการขาดแคลนเงินลงทุน ทำไมพื้นที่เพาะปลูก จึงไม่ได้รับการดูแล พื้นที่เพาะปลูกเก่าที่สามารถปลูกกาแฟได้ก็ไม่สามารถปลูกได้แล้ว และยิ่งเป็นกาแฟในประเทศที่มีรสชาติดีและเป็นที่ยอมรับขณะนี้ เหตุใดจึงเป็นเช่นนั้น
ทำไมการผลิตกาแฟในประเทศจึงลดลง
มีเหตุผลมากมายหลากหลายประการด้วยกัน ที่ทำให้อุตสาหกรรมกาแฟภายในประเทศเอกวาดอร์ตกต่ำลง โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ในภาคส่วนกาแฟชนิดพิเศษ หรือกาแฟสเปเชียลตี้ และปัจจัยที่ส่งผลมีดังนี้
ผลผลิตที่ต่ำ
โดยปกติแล้ว ฟาร์มกาแฟในประเทศเอกวาดอร์ จะสามารถผลิตกาแฟได้โดยเฉลี่ย 400 กิโลกรัมต่อเฮกตาร์ ซึ่งถือว่าเป็นตัวเลขที่ต่ำมาก และหากนำมาเทียบกับประเทศอื่นอย่างโคลัมเบีย อัตราส่วนการผลิตกาแฟถือเป็นหนึ่งในสามเลยทีเดียว
การหันมาใช้สกุลเงินดอลลาร์
ในช่วงต้นทศวรรษ 200 ประเทศเอกวาดอร์นับว่าเผชิญกับวิกฤตเศรษฐกิจที่เลวร้ายที่สุด ตั้งแต่เกิดภาวะเศรษฐกิจตกต่ำครั้งใหญ่ นักการเมืองในประเทศ ไม่สามารถที่จะแก้ไขวิกฤติทางการเงินและเศรษฐกิจภายในประเทศได้ จึงจำเป็นที่จะต้องหันไปพึ่งดอลลาร์ นั่นก็คือ ในประเทศเลิกใช้สกุลเงินท้องถิ่น และหันมาใช้สกุลเงินดอลลาร์สหรัฐแทน แต่อย่างไรก็ตาม สิ่งนี้เองทำให้ประเทศควบคุมนโยบายการเงินของตนได้เพียงเล็กน้อยเท่านั้น หากเทียบกับสหรัฐอเมริกา ประเทศเอกวาดอร์ยังคงมีเสถียรภาพทางเศรษฐกิจน้อยกว่ามาก สิ่งเหล่านี้ส่งผลกระทบต่อชุมชน ส่งผลกระทบต่อผู้ผลิต และโดยเฉพาะอย่างยิ่ง ทำให้หลายคนทิ้งฟาร์มกาแฟไว้ และหันไปหาเงินจากทางอื่นที่ได้ผลตอบแทนแน่นอนกว่าและดีกว่า
การย้ายถิ่นฐาน
ความยากลำบากทางการเงินของประเทศเอกวาดอร์ เป็นสิ่งที่ผลักดันให้คนรุ่นใหม่ อพยพและหันหลังให้ไร่กาแฟ ส่วนมากเดินทางไปที่ต่างประเทศ และไปเริ่มต้นชีวิตใหม่ ประเทศยอดนิยมที่คนรุ่นใหม่เอกวาดอร์ไปอย่างเช่นสเปน อิตาลี สหรัฐอเมริกา แคนาดา และสหราชอาณาจักร ในพื้นที่ชนบท คนรุ่นเก่าถูกทิ้งให้ดูแลไร่นา โดยในทุกวันนี้ อายุเฉลี่ยของผู้ผลิตกาแฟ จะอยู่ที่ 60 ปี หมายความว่าแรงงานที่ทำอยู่ในภาคส่วนกาแฟ เป็นแรงงานที่มีอายุมากแล้ว
ต้นทุนการผลิตที่สูง
การหันมาใช้สกุลเงินดอลลาร์ นั่นหมายความว่าราคาสินค้าในประเทศเอกวาดอร์ ในปัจจุบันมีความเชื่อมโยงกับความแข็งแกร่งของเศรษฐกิจสหรัฐอเมริกา ซึ่งมีแนวโน้มที่จะแข็งค่า และจะยิ่งแข็งค่าเร็วมากยิ่งขึ้น หากเป็นประเทศในแถบละตินอเมริกา และด้วยเหตุนี้ ค่าจ้างให้กับแรงงานจึงต้องเพิ่มขึ้น ต้นทุนการผลิตจึงสูงขึ้นตามไปด้วย
คนเก็บกาแฟในประเทศเอกวาดอร์นั้น ได้รายได้อยู่ที่ประมาณ 20 ดอลลาร์สหรัฐต่อวัน ซึ่งสูงกว่าในประเทศโคลอมเบียที่อยู่ใกล้เคียงกันเอามากๆ และนี่ทำให้เกิดสิ่งที่เรียกว่า Snowball Effect เนื่องจากประเทศเอกวาดอร์ไม่เพียงแต่มีการผลิตกาแฟอยู่ในระดับที่ต่ำเท่านั้น การผลิตกาแฟยังมีราคาแพงมากขึ้นด้วย
ดังนั้นเราจึงไม่สามารถที่จะกล่าวได้แบบลอยๆ ว่า การผลิตกาแฟในประเทศเอกวาดอร์ลดลงเฉยๆ สำหรับประเทศขนาดเล็กอย่างเอกวาดอร์ ในประเทศนี้นับว่ามีความหลากหลายในพันธุ์กาแฟ และในหลายส่วนของอุตสาหกรรมกาแฟที่ค่อนข้างน่าประทับใจ ทั้งเรื่องของสภาพอากาศที่มีความหลากหลาย เรื่องของพันธุ์กาแฟที่นำมาใช้อย่างหลากหลาย เรื่องของฟาร์ม และแนวทางการทำฟาร์มด้วย
ฟาร์มกาแฟเอกวาดอร์ 2 ประเภท
ในประเทศเอกวาดอร์นั้น มีผู้ผลิตกาแฟมากกว่า 75,000 รายทั่วประเทศ จากผู้ผลิตทั้งหมดนี้ เราสามารถแบ่งผู้ผลิตได้ออกเป็น 2 กลุ่มหลัก ทางตอนเหนือของประเทศ บนพื้นที่ภูเขาPinchincha และ และ Imbabura ในพื้นที่เหล่านี้ เราจะได้เห็นผู้ผลิตกาแฟ ซึ่งไม่ใช่คนที่ทำกาแฟมาแต่แรก แต่เป็นคนที่เห็นอะไรบางอย่าง และกระโดดเข้ามาทำในอุตสาหกรรมกาแฟนี้
ผู้คนกลุ่มนี้ เริ่มต้นที่จะผลิตกาแฟ โดยมุ่งเน้นไปที่กาแฟแบบพิเศษ หรือกาแฟสเปเชียลตี้โดยเฉพาะเลย เนื่องจากพวกเขาเห็นศักยภาพในการทำกำไร ผู้ผลิตกลุ่มนี้ จะเน้นไปที่การผลิตกาแฟในเชิงธุรกิจมากกว่า มีทุนทรัพย์ที่มากกว่า และทำฟาร์มกาแฟที่ค่อนข้างใหญ่กว่า
มีผู้ผลิตจำนวนมากขึ้นเรื่อยๆ ในปัจจุบัน ที่ให้ความสนใจกาแฟที่มีคุณภาพสูง สนใจที่จะปรับปรุง และพัฒนาคุณภาพของกาแฟไปเรื่อยๆ ตั้งแต่ในเรื่องของการโปรเซส การพยายามศึกษา และเลือกพันธุ์กาแฟอย่างจริงจัง รวมไปถึงเรื่องของการคั่วกาแฟด้วย คนกลุ่มนี้ให้ความสนใจแทบจะทุกด้านเกี่ยวกับกาแฟ
ผู้ผลิตกาแฟอีกกลุ่มหนึ่งภายในประเทศ เรียกว่าเป็นผู้ผลิตกาแฟรายย่อย ซึ่งแต่ละคนอาจมีพื้นที่ปลูกกาแฟเพียงแค่ 2-3 เฮกตาร์ต่อครัวเรือน ในไร่กาแฟของตนเองเพียงเท่านั้น ไม่ใช่ไม่อยากปลูกกาแฟ แต่ก็ต้องถูกบังคับให้ปลูกพืชชนิดอื่นร่วมด้วย เช่นต้นโกโก้ ฝ้าย อ้อย เพื่อเลี้ยงชีพและอยู่ให้ได้
เกษตรกรเหล่านี้ ส่วนใหญ่แล้วจะผลิตกาแฟออกมาเพื่อนำไปทำเป็นกาแฟสำเร็จรูป ในปี 2016-2017 ตัวเลขมากกว่า 84 เปอร์เซ็นต์ของการส่งออกกาแฟเอกวาดอร์ เป็นกาแฟสำเร็จรูปด้วยกันทั้งนั้น
ยิ่งไปกว่านั้น ทั่วประเทศเอกวาดอร์เอง มีพื้นที่ปลูกกาแฟอาราบิก้าอยู่ที่ 85,000 เฮกตาร์ และโรบัสต้าอยู่ที่ 110,000 เฮกตาร์ ดังนั้นเราจึงจะสามารถกล่าวได้เลยว่า ทั้งอาราบิก้าและโรบัสต้า เป็นกาแฟสำคัญที่หล่อเลี้ยงชาวเอกวาดอร์ และเติบโตมาเคียงคู่กันอยู่เสมอ
และนี่คือพื้นฐาน และเรื่องราวความเป็นมาของอุตสาหกรรมกาแฟในประเทศเอกวาดอร์ โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ในภาคส่วนกาแฟพิเศษ หรือกาแฟสเปเชียลตี้ภายในประเทศ การเรียนรู้พื้นฐาน และทำความรู้จักเรื่องราวความเป็นมากาแฟภายในประเทศ จะทำให้เราได้เรียนรู้ เกี่ยวกับกาแฟของประเทศได้ถึงแก่นมากยิ่งขึ้น
